De wilde flora van de Algarve: kleurrijk, geurig en soms gevaarlijk

De Algarve is wereldwijd bekend om haar gouden stranden, kliffen en blauwe zee, maar wie iets verder kijkt ontdekt dat er nog een ander wonder ligt te wachten: de rijkdom aan flora. Dit artikel sluit mooi aan bij het maandthema van Blik op Portugal: Wildlife. Want wildlife gaat niet alleen over dieren, maar ook over de planten en bomen die een onmisbaar deel vormen van het ecosysteem.

Voor wie van de natuur houdt, is het een feest om door dit deel van Portugal te wandelen. Elk seizoen heeft zijn eigen kleur en geur, van uitbundige bloementapijten in het voorjaar tot de zilvergroene gloed van olijfbomen en kurkeiken in de zomerhitte.

In dit artikel nemen we je mee langs de meest bijzondere planten en bloemen die de Algarve rijk is en staan we stil bij de rol van de eucalyptus, een boom die enerzijds indrukwekkend is, maar anderzijds grote zorgen met zich meebrengt.

Voorjaar: een explosie van bloemen

Na de regen van de wintermaanden verandert de Algarve in het voorjaar (maart, april, mei) in een waar kleurenfestijn. Waar de heuvels in de zomer dor en stoffig lijken, barsten ze in de lente uit hun voegen van bloeiende planten.

• Cistus (zonneroosjes): deze bloemen, vaak wit of roze met een donker hart, zijn typerend voor de Algarve. Ze gedijen goed op arme grond en verspreiden een harsachtige geur die de lucht vult op warme dagen.

• Lavendel (alfazema): bekend om haar paarse kleur en heerlijke geur. In de Algarve groeien verschillende soorten lavendel in het wild, die niet alleen mooi zijn om te zien maar ook veel insecten aantrekken.

• Thymus en rozemarijn: wilde kruiden zoals tijm en rozemarijn groeien langs paden en heuvels. In de lente staan ze vol in bloei met kleine paarse of blauwe bloemetjes. Voorbijgangers worden vaak verrast door de kruidige geur die vrijkomt als je er met je hand langs strijkt.

• Oleander: deze struik, met bloemen in roze, wit of rood, is vaak te zien langs wegen en in tuinen. Hoewel prachtig, is de plant giftig.

Deze bloemen en kruiden trekken talloze vlinders, bijen en andere insecten aan, wat zorgt voor een levendig ecosysteem.

Bomen: schatten van het Zuid-Portugese landschap

Naast de bloemenpracht kent de Algarve een aantal iconische bomen die het landschap bepalen.

• Olijfboom (oliveira): een boom die symbool staat voor de Mediterrane cultuur. Olijfbomen kunnen honderden jaren oud worden en zijn belangrijk voor de lokale economie.

• Kurkeik (sobreiro): deze boom levert de beroemde Portugese kurk. Elke negen jaar kan de bast worden geoogst zonder de boom te beschadigen. Het levert een bijzonder landschap op met grillige bomen waarvan de bast gedeeltelijk is verwijderd.

• Johannesbroodboom (alfarrobeira): een typische boom van de Algarve. De peulen worden gebruikt voor veevoer, maar ook in menselijke voeding, bijvoorbeeld in de vorm van carobepoeder.

• Amandelboom (amendoeira): vooral in februari en maart is het een sprookjesachtig gezicht als de amandelbomen in bloei staan, met hun witte en roze bloemen die de heuvels bedekken.

De eucalyptus: een boom met twee gezichten

De eucalyptusboom is oorspronkelijk afkomstig uit Australië en werd in de 19e eeuw geïntroduceerd in Portugal. De bomen groeien snel en leveren veel hout en pulp, wat ze economisch aantrekkelijk maakt. Vooral in de binnenlanden van de Algarve zijn grote stukken land beplant met eucalyptus.

Toch kleven er nadelen aan deze snelle groeier:

• Brandgevaar: de olie in de bladeren is uiterst brandbaar. In de hete zomers vormen eucalyptusbossen een groot risico bij bosbranden, omdat het vuur zich razendsnel verspreidt.

• Monocultuur: doordat eucalyptus vaak in grote plantages wordt aangeplant, verdringt het andere inheemse planten en vermindert de biodiversiteit.

• Waterverbruik: Eucalyptus heeft veel water nodig, wat problematisch kan zijn in droge gebieden zoals de Algarve.

Hoewel de bomen imposant zijn en de geur van eucalyptus voor velen vertrouwd is, wordt er steeds meer nagedacht over alternatieven en het herstel van inheemse bossen.

Bloemen langs de kust en in de duinen

Niet alleen in het binnenland, maar ook langs de kust vind je bijzondere flora. De duingebieden zijn vaak beschermd, omdat er kwetsbare planten groeien die aangepast zijn aan zout en zand.

• Zeedistel (eryngium maritimum): een stekelig maar prachtig plantje met blauwgroene tinten dat bloeit in de zomer.

• IJsbloem (carpobrotus edulis): een vetplant die in het voorjaar grote, felgekleurde bloemen draagt. Oorspronkelijk niet inheems, maar inmiddels een veel voorkomende verschijning in de duinen van de Algarve.

• Zeevenkel (crithmum maritimum): een eetbare plant die groeit op rotsachtige kusten, vroeger vaak gebruikt in de Portugese keuken.

Deze planten spelen een belangrijke rol in het behoud van de duinen, omdat hun wortels het zand bij elkaar houden en zo erosie voorkomen.

De seizoenen volgen

Wat de flora van de Algarve bijzonder maakt, is hoe sterk de natuur meebeweegt met de seizoenen.

• In de winter zijn het vooral de citrusbomen die opvallen, met hun felgele en oranje vruchten.

• In de lente kleuren de heuvels en velden door talloze wilde bloemen.

• In de zomer lijkt het landschap op het eerste gezicht droog en dor, maar kruiden zoals tijm en oregano geven nog steeds geur en smaak.

• In de herfst beginnen de kurkeiken en Johannesbroodbomen hun oogst af te geven.

Voor wie de Algarve beter wil leren kennen, loont het de moeite om elk seizoen de natuur opnieuw te beleven.

Flora als spiegel van de Algarve

De planten en bomen van de Algarve zijn niet alleen mooi om naar te kijken; ze vertellen ook het verhaal van de regio. Over aanpassing aan droogte, over eeuwenoude landbouw tradities en over de uitdagingen van vandaag, zoals klimaatverandering en bosbranden.

Of je nu door de duinen wandelt, een dorp binnenrijdt met bloeiende oleanders langs de weg of in de binnenlanden stuit op een eeuwenoude olijfboom: de flora van de Algarve maakt het leven hier kleurrijk, geurig en rijk aan verhalen.