Dossier: Bescherm je persoonlijke online gegevens

Een zonnige foto van de kust bij Lagos op Facebook, even inloggen op de gratis wifi van je favoriete pastelaria, een nieuwe app registreren op je telefoon, een snelle betaallink via WhatsApp. We delen de hele dag door informatie, vaak zonder erbij na te denken. Het is de manier waarop we ons leven in Portugal leiden en contact houden met het thuisfront.

Maar sta je er weleens bij stil wie er allemaal meekijkt en wat er met die gegevens gebeurt?

De kans is groot dat je denkt: “Ik heb niets te verbergen.” Dat is een begrijpelijke gedachte. Toch gaat het beschermen van je persoonlijke gegevens niet over het verbergen van geheimen. Het gaat over controle. Controle over wie wat van je weet, en hoe die informatie gebruikt kan worden.

Bedrijven weten meer over je dan je lief is

Wanneer je online bent, laat je een digitale spoor achter. Bedrijven als Google, Meta (Facebook, Instagram, WhatsApp) en talloze andere apps en websites volgen, documenteren en verkopen dat spoor. Dit gaat veel verder dan alleen de naam of het e-mailadres dat je invult. Ze registreren:

• Je locatie: Waar je woont, werkt, en welke cafés je bezoekt.

• Je interesses: Waar je op zoekt, welke artikelen je leest, welke video's je bekijkt.

• Je sociale contacten: Met wie je communiceert en in welke groepen je actief bent.

• Je gedrag: Welke apps je gebruikt, hoe snel je door een pagina scrolt, waar je op klikt, en zelfs op welke advertenties je muis even blijft hangen.

  
  

Zo creëren ze een voor jou onzichtbaar dagboek dat door je apparaten wordt bijgehouden. Dit dagboek wordt vervolgens gebruikt om een gedetailleerd profiel van je op te bouwen. Het doel is meestal commercieel: datahandel. Jouw profiel wordt verkocht aan adverteerders, die je vervolgens heel gerichte reclames kunnen tonen.

Heb je net gezocht naar vluchten naar Amsterdam? Dan is de kans groot dat je de rest van de week advertenties ziet voor autoverhuur op Schiphol of Nederlandse producten. Handig misschien, maar het is toch ook een flinke inbreuk op je privacy.

De risico's: van gerichte reclame tot identiteitsmisbruik

Gerichte advertenties zijn vaak onschuldig, maar wat gebeurt er als je gegevens in verkeerde handen vallen? Datalekken zijn aan de orde van de dag. Een webshop, een luchtvaartmaatschappij of zelfs een overheidsinstantie kan gehackt worden, waardoor jouw persoonlijke informatie — naam, adres, telefoonnummer, geboortedatum en soms zelfs financiële gegevens, en je gedragspatronen — op straat komt te liggen.

De laatste tijd maakt het gebruik van artificiële intelligentie (AI) het risico nog aanzienlijk groter dan voorheen. Met AI kunnen jouw gegevens beter worden begrepen, en kunnen bedrijven en adverteerders nog beter communiceren op manieren die jou doen geloven wat ze zeggen.

Met die informatie en technologie kunnen criminelen veel overtuigender te werk gaan. Stel je voor: je wordt gebeld door iemand (of een chatbot!) die zich voordoet als medewerker van je bank. Hij noemt je volledige naam, je adres in de Algarve en weet zelfs welke online aankoop je gisteren hebt gedaan. De kans dat je hem gelooft is ineens een stuk groter.

In het ergste geval kan dit leiden tot identiteitsmisbruik: iemand die leningen afsluit op jouw naam, contracten aangaat of andere frauduleuze handelingen verricht. De gevolgen daarvan — zowel financieel als emotioneel — kunnen enorm zijn.

Waarom wij als buitenlanders in Portugal extra extra risico lopen

Als Nederlandstalige in Portugal ben je in sommige opzichten meer kwetsbaar dan andere mensen. Je regelt veel zaken digitaal met Portugese instanties zoals de Finanças of de Segurança Social, vaak in een taal die je nog niet volledig beheerst. Een nep-sms over een openstaande belastingrekening komt daardoor sneller geloofwaardig over.

Daarnaast ben je als expat vaker onderweg en maak je meer gebruik van openbare voorzieningen:

• Publieke wifi: Op het vliegveld, in co-working spaces of in dat gezellige café. Deze netwerken zijn vaak onbeveiligd, waardoor kwaadwillenden relatief eenvoudig kunnen ‘meekijken’ met wat je doet.

• Digitale communicatie: Je bent afhankelijker van diensten als WhatsApp en Facebook om contact te houden met vrienden en familie in Nederland.

• Dubbele administratie: Je hebt te maken met regels en instanties uit twee landen. Dit maakt je digitale voetafdruk groter en het overzicht soms complexer.

Neem de controle terug: het kan eenvoudiger dan je denkt

Het goede nieuws? Je bent absoluut niet machteloos. De controle over je digitale leven terugkrijgen, hoeft niet ingewikkeld of technisch te zijn. Het begint niet met software, maar met bewustwording en een aantal simpele, slimme gewoontes. Het gaat erom dat je even nadenkt voordat je klikt, deelt of toestemming geeft. Inzien waarom het belangrijk is, is de eerste cruciale stap.

De volgende stap is weten wat je concreet kunt doen om jezelf te beschermen. We hebben een dossier samengesteld met praktische stappen voor de volgende onderwerpen:

• Herken de valkuilen in je digitale postbus. Je e-mail, WhatsApp en sms zijn de belangrijkste ingangen voor oplichters. Ze proberen je te verleiden om op een link te klikken, gegevens in te vullen of geld over te maken. Hoe herken je ze, welke stappen neem je om te zorgen dat je er niet door wordt misleid.

• Sociale media en communicatie – minder is meer. Hoe zorg je ervoor dat jouw informatie op Facebook, Instagram en Tiktok, en ook in WhatsApp en andere messaging apps niet in de verkeerde handen valt.

• Veilig online onderweg in Portugal. Hoe vermijd je onveilige wifi in koffie shops, restaurants en vliegvelden in Portugal.

• Apps, de datadealers op je telefoon. Zorg ervoor dat je telefoon geen onveilige apps heeft die jouw informatie verzamelen en doorverkopen.

• Actieplan voor een veiliger digitaal leven. Hier vind je een praktische lijst van stappen die je vandaag nog kunt nemen om je persoonlijke gegevens beter te beschermen.

  
  

Het is beschikbaar voor NCA leden, klik de blauwe knop hieronder om het document te lezen.

Bescherm je persoonlijke online gegevens